Üye olmak için burayı tıklayın, yazılar doğrudan posta kutunuza gelsin (bilgileriniz gizli tutulur)

Dünya ve Türkiye fırtınalı bir 2016 geçirirken Japonya sakin ve olaysızdı. Bence geçen yılın en önemli haberi Toshiba şirketinin içine düştüğü durumdu ama Japon medyası benim gibi düşünmüyor. Onların “en önemli gelişme” diye sıraladıklarına bakınca Koike’nin Tokyo valisi seçilmesi ve Monju nükleer santralinin kapatılması dışında “işte bu” diyeceğim bir şey yok. ABD Başkanı Obama’nın Hiroşima, Japon Başbakanı Abe’nin Pearl Harbour ziyaretleri sembolik anlamı büyük jestler ama o kadar; bir etkileri ya da mesajları bulunmuyor. Kumamoto Depremi de yeni bir jeolojik mekanizmanın varlığına işaret etmesi açısından önemli olsa da Japonya’nın deprem politikalarına kalıcı etki yapması beklenemez.

Önce başkalarının gözünden 2016 Japonya’da neler olmuş onu aktarayım, sonra da neden Toshiba (ve Dentsu) skandallarını önemli bulduğuma kısaca değineceğim.

1. Kumamoto Depremi– 50 kişinin hayatını kaybettiği depremler zincirinin artçıları büyük ve yıkıcı geldi; can ve mal kaybına yol açtı. Japonlar şimdi yerkürenin magma tabakasındaki dinamiklerden oluşan bu depremi hazırlayan jeolojik mekanizmayı araştırıyorlar ve nasıl önlem alacaklarını düşünüyorlar.
2. Koike’nin Tokyo valisi olması– İktidardaki LDP (Liberal Demokrat Parti) milletvekili Yuriko Koike, Tokyo Valisi Masuzoe’nin kamu ödeneklerini şahsi işleri için kullandığının ortaya çıkması sonucu istifa etmesiyle boşalan makamın yeni sahibesi oldu. Ama Koike’nin adaylığı partisi tarafından desteklenmedi. Başbakan Abe açıkça karşı çıktı ve Koike’ye yardım eden milletvekillerinin cezalandırılacağını ilan etti. Buna rağmen bir gurup LDP’li mebusun desteğini alan Yuriko Koike seçimden zaferle çıkarak Tokyo’nun ilk kadın valisi oldu.
3. Japonya’nın olimpiyatlarda 41 madalya kazanması– Japonların yeni olimpiyat stratejisi madalya alabilecekleri branşların sayısını artırmak. Rio’da kadın güreşçiler fırtına gibi esti. Okumak için burayı tıklayın.
4. İmparatorun tahttan feragat etmek istediğini açıklaması– Japonya’da imparatorluk makamı babadan oğula veraset ile geçer. İlk kez bu sene görev başındaki imparator yaşlılık ve hastalığını öne sürerek tahttan feragat etmek istediğini açıkladı. Burayı tıklayın ve okuyun.
5. Obama’nın Hiroşima’yı ziyaret etmesi– Daha önce ABD’li bakanlar ve eski başkan Carter ziyaret etmişlerdi. Atom bombasının sembolü Hiroşima’yı ziyaret eden görevdeki ilk ABD başkanı Obama oldu.
6. Saginomiya Esirgeme Evindeki görevlinin 19 yardıma muhtaç hastayı katletmesi– Japonya’da şok yaratan olayda bir hasta bakıcı 19 özürlü hastayı katletti
7. Seçmen yaşının 18’e indirilmesi– Gençlerin politikaya ilgisini artırmasını bekledik ama öyle olmadı
8. Başbakan Abe’nin Pearl Harbour ziyareti– Obama Hiroşima’yı ziyaret etmiş ama özür dilememişti. Japon Başbakanı ise ABD’nin Hawaii adasındaki Pearl Harbour limanını yaptıkları baskın için özür diledi bir daha Japonya savaş yapmayacaktır dedi. Abe Pearl Harbour’u ziyaret eden ilk Japon başbakanı oldu.
9. Monju Nükleer Güç Santralinin kapatılması– Yapıldı, hiç kullanılmadı ve kapatıldı. 10 milyarlarca dolarlarlık bir fiyasko. Dünyada belki de toplam 21 gün kadar bile çalıştırılamıyan tek nükleer santral. Sorunlarla boğuştuktan ve hep kapalı kaldıktan sonra sökülmesine karar verildi.

Toshiba skandalı- Japon kurumsal yönetiminin dibe vurduğu olay

Bana göre 2016’nın en önemli olayı Toshiba’da ortaya çıkan muhasebe skandalı ve üç gün önce açıklanan milyarlarca dolarlık yeni zararlar. Bu gelişmenin sonucunda Japonya’nın bu meşhur şirketi iflas etme noktasına gelecek. Tabi ki batmasına izin vermeyecekler ve kurtaracaklar. Sorunların üzeri de örtülecek. Toshiba’da olanlar Japon şirketlerinde sorunların mega boyutta dışa vurulmuş hali.

Muhasebe skandalını daha önce bir yazımda yazmıştım. 3 gün önce yeni bir gelişme oldu. Toshiba bu kez grup şirketi Westinghouse firmasının bir yatırımında kara delik oluştuğunu açıkladı. Zarar milyarlarca dolar seviyesinde olabilir ve zaten yıl içindeki skandalla sarsılan ve zayıflayan mali durumunu eksiye sokabilir.

Bu konuyu ayrı bir yazı ile haftaya, belki de 2017 yılınının ilk yazısı olarak işleyeceğim. Burada bir özet veriyorum. Son zarar Westinghouse’ın geçen yıl satın aldığı bir mühendislik firmasının yaptığı inşaat işindeki maliyet artışlarından ortaya çıkıyor. Garip olan bu değil. Sonuçta büyük altyapı projelerinde maliyet artışları, gecikme cezaları normaldir ve işin riskinde yani fıtratında vardır. Normal olmayan Westinghouse’ın bilmeden (veya bilerek) bu borçları üzerine almış olması ve Toshiba’nın bu durumdan ne kadar haberdar edildiği. Bir başka, ve bana göre çok garip olan şey de Toshiba firmasının Nisan ayında patlak veren ve milyar dolar üzerindeki zararların ortaya çıkmasında sonra karlı ve riski az iş kollarını (medikal ve beyaz eşya) satıp, riskli ve geleceği belirsiz iş kollarını (NAND, ve nükleer) elinde tutması. NAND gibi sürekli büyük yatırımlar isteyen ve her an zararların oluşabileceği iş kolu ile dünyada geleceği belirsiz hale gelen nükleer santral iş kolunu tutmak nasıl bir işletme stratejisi anlamak zor.

Bir başka önemli gelişme de angarya yaptırılan yani aşırı çalıştırılan bir elemanı intihar eden Dentsu firmasının  CEO’sunu istifa etmesi. Japonca “Karoshi” diye anılan ve Türkçe’ye fazla çalışma sonucu oluşan ölüm olarak çevirebileceğimiz olay Japonya’da su ve hava kadar olağan bir şey. Herkes bilir kimse konuşmaz. Kağıt üzerinde şirketler önlem alır. Mesela fazla mesai yaptırmıyoruz derler ama işin aslı öyle değildir; fazla mesai yaptırılır, ama kayda geçirilmez, çalışanlar üzerinde psikoloik mahalle baskısı oluşturulur mesaileri yazmamaları için. Sonra da arada böyle intiharlar veya ölümler olur. “Ah” derler “vah” derler konuşurlar ama sonra eski tas eski hamam. Bu kez galiba ilk defa en üst düzey yönetici istifa etti. Belki bir şeyler değişir. Burada bir not düşeyim; sorun fazla çalışma değil, plansız çalışma ve verimsiz çalışma.

Bu konulara yeni yılda değinmeli. Şimdilik yılın bu son gününde vaktinizi daha fazla almayayım. Zor bir sene geçirdik ama 2016’nın sorunlu geçeceği belliydi. 2017 içinse en azından Türkiye için ortamın düzelme trendine gireceği hususunda umudum var. Gelecek yıl “Tavuk Yılı”. Tüm okuyanlarımın yeni yılını kutluyor, sağlık, mutluluk, huzur ve başarılı günler diliyorum.