Üye olmak için burayı tıklayın, yazılar doğrudan posta kutunuza gelsin (kişisel bilgileriniz gizli tutulur)

Japon Nikkei gazetesi 9 Nisan sabahı iflastan kurtulmak için ardı ardına varlık ve iştiraklerini elden çıkaran Japon Toshiba firmasının televizyon üretim ve ARGE faaliyetlerini satın almak için Türk Vestel ile Çinli Hisense Ltd.’in hazırlık yaptıklarını, mutabakat sağlanırsa 9 ay içinde bu şirketlerden birinin Toshiba’nın yeni sahibi olabileceğini duyurdu. Daha önce 2014 yılında Sharp’ın Avrupa’daki pazarlama haklarını satın alan, geçen Eylül ayında da Toshiba’nın Avrupa operasyonlarını portfoyüne katan Vestel Avrupa’nın 1 numaralı televizyon üreticisi. Aynı zamanda Toshiba, Panasonic, Sony, gibi Japon markalarına ODM (orijinal dizayn üreticisi) olarak plazma panel tedarik ediyor.

Toshiba firması bilgisayar ve tabletlerin değişmez parçası “flash memory” (NAND) (Türkçe’de “çıkarılan bellek” veya “çakar bellek” olarak anılıyor) ürünün mucidi ve üreticisi. Bu alanda dünya pazar payı sıralamasında ikinci. Yakın zamana kadar tıbbı cihazları da üretiyordu. Ayrıca nükleer güç üniteleri de yapıyor. Sinop nükleer enerji santraline talip olmuştu.

Dünyanın en büyüklerinden biri

Toshiba bilgisayardan televizyona; enerji türbininden buzdolabına; çamaşır makinasından ütüye; televizyon, elektrik panoları, asansör, pompa, su arıtma tesisleri, fabrika kontrol sistemleri, evleri aydınlatan LED lambaları, havalandırma-klima makinaları, fabrika otomasyon, pil, ve elektrikli otobüse kadar günlük hayatımızda kullandığımız elektrik ve elektronik ürünleri imal eden inovasyon kabiliyeti yüksek bir firmaydı. 1960 yılında Japonya’da ilk kez renkli televizyon üreten şirket olarak da bilinir. Çok değil iki yıl önce yıllık 58 milyar Dolar ciro ve 190 bin çalışanı ile Japonya’nın ve dünyanın en büyüklerinden birisiydi. Firmanın satışlarının %60’ı ihracat. Çalışanlarının %44’ü Japonya dışında istihdam ediliyordu.

Toshiba televizyonları vitrinde (Kaynak: Nikkei)

Şirket geçen yıl içinde ardı ardına gelen iki skandalla iflas noktasına gelmişti. Bankaların desteği ile ayakta durmuş, önce medikal cihazlar üreten iştirakini Canon’a satmış, ardından da Türk Arçelik’in de ilgilendiği haberlerinin çıktığı beyaz eşya üretim faaliyetlerini bir Çinli firmaya pazarlamıştı. Sadece Nükleer ve NAND (bilgisayarlardaki flaş belleklerin temeli olan elektronik birim) iş kollarına odaklanmaya çalışırken skandalların ve zararların büyümesi sonucu bu alanlardan da çıkan Toshiba küçük bir müessese olarak dahi olsa hayatta kalabilmek için iştirak satışına devam ediyor. Televizyon üretim faaliyetlerinde bulunan ve ARGE yapan Toshiba Image Solutions şirketinin Vestel’e satılması bu bağlamda gündeme geldi. Satış ve değerleme görüşmelerinin başladığı ya da başlamak üzere olduğu tahmin ediliyor. Fiyat kesinleşmese de Nikkei satışın bir kaç yüz milyon dolar tutabileceğini yazmış.

2016 Nisan ayında milyar dolarlık bilanço skandalı patlamış, CEO istifa etmişti

Japonya’nın dünyada en tanınan markaları sıralamasında 2015’de 9.uncu, geçen sene 10.uncu gelen  Toshiba geçen Nisan ayında büyük bir bilanço skandalı ile sarsılmıştı. Enerji sektöründe başa oynamak için yurtdışında toplam bedeli 8 milyar ABD Doların üzerinde şirket satın almaları yapmış, ama değişen piyasa koşulları bu yatırımları değersiz kılınca ortaya çıkan zararları mevzuatın gerektirdiği biçimde bilançosuna yansıtmamıştı. Mali kayıpları gizlediği ortaya çıkınca da 4 milyar dolarlık zarar yazmıştı. Bu zararların sonucu %23 seviyelerinde olan özkaynak yeterlilik oranı %6’ya kadar düşmüş, Toshiba da varlık satışları ile mali yapısını güçlendirme yoluna gitmişti. Önce tıbbi cihazlar iş kolunu 5.9 milyar Dolara Canon’a, beyaz eşya iş kolunu ise Çinli bir firmaya açıklanmayan bir miktara satmıştı.

Toshiba bu krizden tam çıkamadan ABD’deki iştiraki Westinghouse firmasının geçen sene 250 milyon Dolara satın aldığı (M&A yaptığı) Chicago Iron&Bridge şirketinde inşaat işlerindeki gecikmelerden kaynalanan 6.3 milyar dolarlık bir zarar oluştuğu ortaya çıktı. Bu haberin ilk açıklandığı 27 Aralık 2016’da Toshiba hisseleri %25 değer kaybetti. Teknik olarak borca batık noktasına gelen firma bir anlamda Türkiye’deki iflas erteleme statüsüne düştü ve diğer önemli iştiraklerini de, özellikle NAND faaliyetlerini, satışa çıkaracağını açıkladı.

Toshiba bilanço açıklamalarını 14 Şubat ve 15 Mart’da iki kez yapamadı ve erteleme istedi. Bunun üzerine şirkete 11 Nisan’a kadar süre verildi. Nisan başında ABD’deki nükleer santral iştiraki Westinghouse iflas istedi. Hisseleri göz altında alınan Toshiba’nın borsa kotasından çıkarılması söz konusu. Zararların detayları hakkında yaptılan açıklamalar ikna edici olmaktan uzak. Firmanın yöneticileri şirkete hakim değil.

Westinghouse tarafında yüklenimi devranılan Vogtle nükleer santrali (Kaynak: ENR)

 Vestel Çinliler ile çekişecek

Nikkei gazetesinin bugünkü kısa haberine göre Vestel’in tek rakibi Çinli Hisense Ltd. değil, ilgilenen başka firmalar da var. Toshiba geçen sene Japonya’da 600 binden fazla televizyon satmış. Toshiba Image Solutions’un kime satılacağı kararında rol oynayacak faktörlerin arasında çalışanların iş güvenliklerinin sağlanması ve ARGE faaliyetlerinin devam etmesi kritik önem taşıyacak. Toshiba isminin muhafazası da konuşulacak maddeler arasında. Basında ABD’li Westinghouse ile Çinlilerin ilgilendiği haberi çıkmıştı. Savunma sektörü ve nükleer denizaltı imalatında Westinghouse’un stratejik bir önemi var. Ulusal güvenlik konusunda hassas konuma sahip bir firmanın Çinlilerin eline geçmesine izin verilmesi zor. Ayrıca Toshiba’nın Japonya’daki beyaz eşya iştiraklerini de Çinli bir firma almıştı. Televizyonu da Çinlilere kaptırmak istemeyeceklerdir. Vestel’in iyi bir müzakere stratejisi ile çok avantajlı koşul ve fiyatla hem Toshiba’yı hem de REGZA panel teknolojisini icat ede ARGE faaliyetlerini portföyüne katması, dünyanın en büyüğü olması mümkün. Ancak geçen yılın Şubat ayında da aynı tip haberler Arçelik’in Toshiba’nın beyaz eşya işlerini satın alacağı hakkında da çıkmış ama arkası gelmemiş Çinliler firmanın yeni sahibi olmuşlardı. Bakalım bu sefer görüşmeler ne sonuç verecek.