Turizmde Çin faktörü- 300 milyar dolarlık Tsunami

by Erol Emed

Tıklayın yazılar posta kutunuza gelsin(üyelik bilgileri gizli tutulur). Günün fotoğrafı yazının sonunda.

* Yazıya 19 Ağustos’da eklemeler yapılmış, Nomura, Fidelity raporlarıdan alınan rakamlar ilave edilmiştir.

Tokyo’nun “elektronik bölgesi” diye bilinen Akihabara semtindeki Laox mağazasının önünde küme küme insanlar var. İsrailli sandığım küçük bir gurup oturmuş dinleniyor. Bir başkaları, Asyalı bunlar, ortalıkta ileri geri geziniyorlar. Kaldırım kenarında sıraya girmiş bekleyenleri de farkediyorum. Ama benim gözüm onların arkasındaki guruba kayıyor. Saat öğleden sonra 4 gibi. Bunlar, satın aldıkları malların üzerine kenarına çökmüş, gezi otobüslerinin kalkmasını bekleyen Çinli turistler. Göze çarpıyorlar.

80 yıllık Laox’un yönetimi 2009 ve 2011 yıllarındaki hisse alımları ile Çinli Suning grubuna geçti. Japonya’ya gelen Çinli turist sayısındaki hızlı artışla beraber oluşan talebi karşılamak için ülke genelinde sürekli yeni “Duty Free” açıyorlar. 26ıncı mağazaları 6 Haziran’da açıldı. 50ye kadar çıkaracaklar. Bu mağazadan 70 ülkeden insan alış veriş eder ama bunların %80’i Çinlidir.

Laox’dan 200 metre ilerdeki Yodobashi Camera Akiba mağazasında da durum farklı değil. Daha geniş bir mekana yayıldığı için hemen göze çarpmıyor ama öbek öbek Çinli ve Koreli turistler buradan da kamyon dolusu elektronik eşya alıyorlar.

Çinli turistler Japonya’nın yeni kurtarıcıları

Ülkenin kuzeyindeki Hokkaido adasının Niseko bölgesi, bol kar yağışı alması ve kar kalitesi nedeni ile özellikle Avusturalyalı turistler başta olmak üzere yabancılar tarafından tercih edilen meşhur bir kış turizmi beldesidir. Buraya düşen yağış İngilizcede “powder snow” olarak bilinen pudra gibi kuru ve hafiftir.

Son bir kaç yıldır Hokkaido’nun bu en havalı beldesine akın akın Çinliler ve Koreliler geliyor. Doğrudan uçuş olmalı ki bu gurupları Tokyo’da göremiyoruz. Hokkaido bir zamanlar Avusturalyalı kaynardı, artık Çinli turistler çoğunlukta. Para harcamaktan sakınmayan bir güruh bunlar.

Japonya’ya yıllar boyu yılda 6 milyon ila 8 milyon arası turist geldi. Bunun %70i Asya’dandı ve Güney Kore ile Tayvan başı çekerdiler. 2000li yıllarında Japonya’ya gelen Çinliler dil kursuna diye ülkeye girip fuhuş sektöründe çalışan kadınlardan veya Çin usulü akapuntur-masaj salonu işleticilerinden oluşurdu.

Son 4-5 yıldır ise Çin uluslararası turizm istatistiklerini alt üst etmeye başladı. Büyüyen ekonomisi artan refahı sonucu her yıl 10 milyonlarca Çinli orta sınıf olmaya, zenginleşmeye başladı. Ve ellerine para geçince ilk yapmak istedikleri şeylerden birisi de (ev ve araba almak dışında) yurt dışına çıkmak oldu.

CLSA’in 2014 yılı başında yayınladığı bir araştırmaya göre yurt dışı seyahatleri tetikleyen gelir seviyesi, kişi başına gayri safi milli hasılat olarak ifade edilire 8000 dolar. 2013 yıl sonu itibarı ile Çin’in 39 bölgesinden 10 tanesi bu seviyenin üzerinde. Gene aynı araştırma 2020 yılında 27 bölgenin bu refah düzeyine ulaşması bekliyor. Milyonlarca yeni zengin, parasını harcamak isteyen Çinli turist yurt dışına çıkacak.

Bu pastadan pay almak isteyen Japonya Çinli turistlerin önündeki vize engelini kaldırarak ziyaretçilerin daha kolay gelmelerini sağladı. Bu sayede Çinli turist patlamasından nasibini biraz aldı. 2013 yılında Japonya’yı ziyaret eden turist sayısı ilk kez 10 milyonu geçti. Geçen sene ise bu rakam 13 milyonu buldu. Bu yılın ilk 5 aylık trendi bu hızla devam ederse 18 milyona ulaşacak. Abe hükümeti 2020 yılında 20 milyon turist hedefi koymuştu, bu hedefi yükseltebilirler.

JNTO verilerinden derlediğim aşağıdaki grafikten de görüleceği üzere bu artış Çinlilerin sayesinde gerçekleşiyor. Bu yıl ilk kez Koreli turist sayısını geçtiler ve yıl sonu itibari ile 4 milyon ziyaretçiye ulaşabilirler.

Bu çılgın patlama hisse senetlerini de etkiledi. Japonya borsaları iki yıldır gevşek para politikasının ve düşük kurların getirdiği yüksek ekonomik büyüme ve kar beklentileri sayesinde artıyordu. Ama asıl herkesin gözü yapısal büyüme stratejilerinde. Bu politikaların ise somut biçimde hayata geçirildiğini henüz ekonomik verilerde teyit edemiyoruz. Bu durum hisse senetleri değerlemesi açısından sakıncalı. “Çinliler geliyor” borsanın da imdadına yetişti. Yatırımcılar Çinli turist dalgasından olumlu etkilenecek şirketlerin hisselerine hücum etti. Bunlardan bazıları %500 kazandırdı.

Çinli turistlerin elektronik eşya ve lüks mal tutkusundan nemalanan Bic Camera ve Uni Qulo gibi şirketlerin de hisseleri tavan yapıyor.

Japonya’yı ziyaret eden Çinli turistlerin sayısı 2011 yılındaki deprem ve 2013 yılındaki Senkaku adalar krizinde düştü, ama bu iki dönem dışında düzenli olarak artıyor. Kur ile bağlantılı da değil bu artış. Japon Yen’i değerlense de geliyorlar. Bir tsunami gibi.

Çin dünya turizm piyasasını altüst edecek

2000 yılında 10.5 milyon Çinli yurtdışına çıkmıştı. Geçen sene bu rakam 115 milyona ulaştı. 2011 yılında yapılan bir araştırmaya göre Çinli turistler adam başı 3200 dolar harcıyorlar. Bu hesaba göre 2014 yılında Çinliler gittikleri yerlere yaklaşık 300 milyar dolardan fazla gelir bıraktılar. CLSA 2020 yılında 200 milyon çinli turistin dünya merkezlerine seyahat edeceğini öngörmüştü. Çin başkanı Jin Pin 2013 yılıi Boao Forum’da yaptığı konuşmada 2020 yılında 400 milyon Çinli turist öngörüsünde bulunmuştu.

Elime bu konuda bir sürü rapor geliyor. Bir de kendi araştırdıklarım ve gördüklerim var. Bazı çalışmalardaki rakamları görünce (1 trilyon dolar Çinli turizm harcaması falan) önce yazanlar sıfırlarda hata yaptılar zannetmiştim. Ama öyle değil. Mesela Fidelity Investments Mart 2015’de websitesine koyduğu bir yayın Çinli turistlerin 2012 yılından bu yana dünyada en fazla para harcayan grup olduğunu gösteriyor. 2014 yılında İspanya’nın toplam turizm gelirlerinin %31ini Çinliler karşılamış.

2005 yılında Çinli turistlerin %75’inden fazlası Hong Kong ve Macau’ya kumar oynamaya alış veriş yapmaya giderdi. Geçen sene bu oran %40a kadar düştü. Hızla zenginleşen Çinliler akın akın para harcayabilecekleri alternatif yerlere gidiyorlar. Bu dalga Dubai’yi ve diğer alış veriş ve tatil yerlerini de vuracaktır ve onları ihya edecektir.

Japonya 4 yıldır kumarı yasal hale getirmek için uğraşıyor. Halen kumar yasak ama Japonlar Pachinko denen bir oyun vasıtası ile bu zevklerini tatmin ediyorlar. Macau’yu bilen Çinlileri pachinko kesmez. Eğer yasa geçerse gazino turizmi yoluyla milyonlarca paralı Çinliyi Japonya’ya çekme niyetindeler.

Çinlilerin yurtdışında birinci faliyeti alış-veriş. Paralarının %57si lüks veya normal turistik alış verişe gidiyor. Pırlanta, saat, elektronik eşya, ipek halı, Prada çanta, lüks giysi ne bulurlarsa bavul bavul alıyorlar. Bir araştırmaya göre global lüks eşya tüketiminin %31ini Çinli turistler yapıyor.

Japonya bu fırsatı kaçırmak istemiyor ama geri de kalıyor. Bu kadar güçlü bir tsunamiye hazırlıksız yakalandılar gibi. 2003 yılında 1.5 milyon Koreli, 785bin Tayvanlı, 449bin Çinli ve 260bin Hong Konglu turist gelmişti. Bu yılın ilk 5 ayında 1.6 milyon Koreli, 1.5 milyon Tayvanlı, 1.7 milyon Çinli, 554 bin Hong Konglu geldi. Bu hızla devam ederse yıl sonunda Çin Halk Cumhuriyetinden Japonya’ya gelen turist sayısı 4 milyona dayanacak. Benim Çin bölgesi dediğim Hong Kong-Tayvan-Çin Halk Cumhuriyeti üçlüsünden gelen ziyaretçi 9 milyona ulaşacak 2020’den önce yılda 10 milyon çinli turist Japonya’ya geliyor olacak.

Türkiye bunun neresinde

Türkiye’ye gelen Çinli turist sayısında bu sene “patlama bekleniyormuş”. 200bin ziyaretçi gelebilir diye bir yerde okumuştum. Buyrun rakamları karşılaştırın. Kültür Bakanlığı verilerine göre 2011 yılında 96.700 olan Çinli turist sayısı 2012 yılında 114.582e çıkmış. 2013 yılında ise 138bin turist gelmiş. 2014 yılında %44lük bir zıplama yapmış ve 200.000 Çinli’yi ağırlamışız. 2015 yılının ilk 4 ayında 73.700 ki yıllık 221bin ediyor. Son dört yıldaki büyüme hızı yıllık %22.

Trend pozitif bu güzel. Türkiye’ye gelen Çinli turistler Japon turist sayısını geçen yıl geçmişler. Bu sene ülkemize gelen Japonların sayısında büyük bir düşüş bekleniyor IŞİD  teröründen dolayı. Bu farkı Çin kapatabilir ama toplam pastadaki payımız hala çok az çünkü altyapı (çince bilen eleman, çinli turiste yönelik ilgi araştırması) yok.

Tekrar Japonya’ya dönelim. Ben bu yazıyı websiteme koyduktan bir kaç saat sonra elime Nomura’nın bugün yayınladığı bir rapor geçti. 2020 turizm hedefini 20 milyondan 25 milyona çıkarmış (hükümetin hedefi hala 20 ama onlar da revize ederler). Bunun %72isi Çin bloku denilen Tayvan-Çin Halk Cumhuriyeti-Hong Kong, ile Kore’den gelecek. 2030 yılında 38.4 milyon turist bekliyorlar. Mevcut durumda Japonya’nın parakende satışlarının %2-3ü bu turistler tarafından yapılıyor. Yani Japonya yaşlanma sonucu düşen tüketim sorununa en azında turistik beldeler ve büyük şehirler için bir çözüm buldu.