Tıklayın yazılar posta kutunuza gelsin(üyelik bilgileri gizli tutulur)

Bugün Nikkei’de gördüğüm bir haber ilgimi çekti sizlerle paylaşmak istedim. Bazen yabancı basında “Japonya’da ilginç buluşlar” diye haberler çıkar. Bunların çoğunun ya gerçekle alakası yoktur, yani saçmadır, ya da film arası yenen frigobuzlar gibi pratik değeri olmayan zaman öldürmeye yarayan haberlerdir.

Şimdi bahsedeceğim konu Japon basınında çıktı. Nikkei ciddi ve prestijli bir gazete, fazla asparagas haber yapmıyor. Habere konu olan şirketin faaliyeti ilginç, öyle ki bir NASA yetkilisi Japonya’ya gelip “bizim bu tip çılgın fikirlere ihtiyacımız var” derken, Japon Havacılık Araştırma Dairesi JAXA üyesi “hükümetlerin ve bizim gibi kuruluşların yapamadığı bir şey” diye övüyor.

Olayın merkezinde 42 yaşıda Mitsunobu Okada adlı bir adam var. Kendisi Tokyo Üniversitesi Genetik Mühendisliğinden mezun. İlk işi Japon Maliye Bakanlığı’nda bürokrat olmaktır. Sonra buradan ayrılıp ABD’ye Purdue üniversitesine okumaya gider. Ardından gene ABD’de McKinsey danışmanlık firmasına geçer. Orası da kesmez kendine Singapur’da bir teknoloji (IT) firması kurarak girişimci olur. Ancak ‘mid-career crisis’ denen ve Türkçesi ‘kariyer-ortası krizi’ diye bilinen şey onun da başına gelir. Yaşamdaki yerini, dünyaya geliş amacını sorgulamaya başlar ve bir anda kendini rüzgarda oradan oraya savrulan sonbahar yaprağı gibi bulur.

Okada (kaynak internet: matome naver)

İmdadına çocukluk hayalleri yetişir. Küçüklüğünden beri uzaya ilgi duyan Okada 15 yaşında NASA’yı ziyaret etmiş oradaki Japon astronot Mori Mamoru ile de konuşmuştur. Bir elinde kola üzerinde lacivert üniforma ile galaksiden, ışık hızından, uzaylılardan sanki bakkaldan tereyağı almaya gitmek kadar normal bir şeymiş gibi bahseden bu Japon astronot genç Okada’yı öylesine etkilemiştir ki yıllar sonra hayatın anlamını sorguladığı günlerde ilk aklına gelen onun bu büyüleyici hali olur. Ve Okada çocukken rüyalarını süsleyen uzay hakkında daha fazla şey öğrenmeye karar verir.

Böylece uzay ve havacılık sanayi üzerine araştırmalar yapan bir guruba müdavim olan Japon ‘kariye ortası kriz kurbanı’ düzenlenen seminerlere çalıştaylara gezilere gitmeye başlar. Bir sürü bilim insanı ile tanışır, ABD’ye seyahatler düzenledikleri zamanlarda uzay araştırmalarına yatırım yapan girişimcileri dost edinir, çevresini genişletir. Aynı zamanda bolca da okur. Havacılık ve uzay hakkında 300’den fazla bilimsel yayını hatmeder.

Okada öğrenirken bir şeyi farkeder. Dünyanın çevresi, yani atmosferin hemen dışı çöplük gibidir. Uzaya fırlatılan roketlerin parçaları, çürüğe çıkmış uydular, irili ufaklı iletişim uydularından kopan parçalar ve saire. Çapı 10 santimden büyük 22bin adet moloz dünyanın yörüngesinde dönmektedir. Çapı 1 cm kadar 1 milyon parça bunların arasında bir toz gibi devinmekte, 100 milyon adet daha parçacık da bu haleyi tamalamaktadır.

1950 yılında uzayda tek gir çöp kırıntısı bile yok iken son 60 yılda çocuk kitaplarını süsleyen o yıldız ışıltılı karanlık kütle bir moloz yığınına dönmüştür. Okada gökyüzüne baktığımızda gördüğümüzün eski zamanların çocuklarının gördüğü kristal gibi temiz bir uzay olmadığını, yoğun bir pislik ve moloz yığınının sadece saf ve temiz rüyalarımızı değil iletişimden hava durumuna kadar bir dizi günlük rutini bozuyor olabileceğini farkeder.

Uzay Molozu (kaynak Astro Sclae web sitesi)

Ve bu çöplüğü temizlemeyi kendine misyon edinir. Hayatına bir anlam bulmuştur. Singapur’da şirket kurmaya karar verir. Neden Singapur? Çünkü burası, uzaya yığılan molozun %90ından sorumlu ABD, Rusya ve Çin’in kavga etmeden ortak çalışabileceği bir ülkedir.

Böylece Astro Scale kurulur. Okada hemen işe koyulur, küçük ölçekli bir robot uydu tasarlar. Tanıştığı bilim insanlarının fikrini ve önerilerini alır. Bu uydu 6 küçük duba taşıyacaktır. Bunlar dünya etrafında yörüngeye yerleştirilecek, uzayda yanlarından geçen molozları tespit ettiklerinde GPS yardımı ile peşlerine takılacak (tabanca mermisinden 8 kat daha süratle, saatte 28.800 km hızla), 10 cm kadar yaklaştıktan sonra da kenetlenip bu molozları yavaşça atmosfere itecekler, atmosfere giren moloz da sürtünmeden dolayı yanıp kül olacaktır.

yörüngede moloz

Fikir çılgın, hayal çılgın, proje çılgın, adamın kendisi de çılgın zaten. Bu nedenle kurduğu şirkete sadece yatırımcılar değil NASA, JAXA gibi kuruluşlar ve üreticiler de ilgi gösteriyor. Uydu tasarımı normal ve emsal uydulardan %70 daha ucuza, yaklaşık 10 milyon dolara mal edilebiliyor. Hızla hareket eden molozları tespit edip kovalaması ve yakalaması için hassan ekipmana, yüksek hareket kabiliyetine, nano-doğru ölçümlere ihtiyacı var. Japonya’nın “Monotsukuri” kültürüne güveniyor. Uzay ve havacılık sektöründeki büyüklere parça yapan en iyi firmalar ile anlaşıyor – ki işin burası benim ilgimi çekti çünkü “bir hayal nasıl gerçek olur”a iyi bir örnek ve daha önce bu blogda yazdığım Nobel ödüllü Nakamura’nın söylediklerini doğruluyor, “inovasyon en iyi parçaların bir araya getirilmesi ile olur” savını destekliyor.

Uzay ve havacılık konusunda hiç bir deneyimi olmayan Okada ilk uydusunu üretecek fabrikayı 15 Mayıs’da Tokyo’nun eski mahallelerinden Kinshi’deki eski bir garajda NASA’dan JAXA’san gelenlerin de olduğu 60 kadar davetlinin katıldığı bir parti ile faaliyete açtı. 2018 yılında uyduyu uzaya fırlatmayı hedefliyor. Bu ay ortasında Paris’deki Havacılık Fuarında tanıtacak.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Japonya ve “monostukuri” yazısı için tıklayın

Nobel ödüllü Nakamura röportajı için tıklayın

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

5.6.2015

Uzayı temizleyen elektrik süpürgeli astronotlar (kaynak Astro Scale HP)