Japonya’nın nakit meselesi- 800 milyar dolar nereye gidecek?

by Erol Emed

Tıklayın yazılar posta kutunuza gelsin(üyelik bilgileri gizli tutulur). Günün fotoğrafı yazının sonunda.

Japon şirketleri giderek içe dönüyor. Para birimileri Yen’in değer kaybetmesi sonucu global M&A (şirket satın alma ve birleşme) faaliyetleri kaçınılmaz olarak hız kesecekti. Bu duruma bir de ekonominin iyileşmesi sonucu yurtiçi sabit sermaye yatırımlarında artış eğilimi eklendi.

Borsaya kote olmuş şirketlerin bilançolarındaki atıl(kullanılmayan) nakit 850 milyar Dolar kadar. Bu parayı bir yere kanalize etmeleri gerek. Faizler çok düşük bankaya koysalar da bir şey kazanamıyorlar. Geçen senelerde M&A yatırımları bu nedenle arttı.

Son dört yılda 250 milyar Dolara yakın para harcayıp çoğulukla ABD ve Asya’da M&A yaptılar yani sermaye koyup şirket satın aldılar. Bu sene de 5 ayda 38 milyar Dolar harcadılar. Bu rakamlara doğrudan yapılan fabrika yatırımları dahil değil. Yani toplamda 350 milyar Dolar kadar para harcadılar.

Hala bilançolarda serbestçe kullanabilecekleri, borç almadan harcayabilecekleri neredeyse 1 trilyon Dolar var. Bu para yurtiçi yatırıma gidebilir. Japon ekonomisi düzeldikçe iç yatırımlar cazip görünecektir. Ekonomik büyümeyi kalıcı olarak görüp de kapasite artırımına gitmeyi düşünen çok yönetici var.

Nikkei gazetesinin her üç ayda bir yaptığı bir ankete göre CEO’ların %53.4’ü Japonya’da yeni fabrika yapmayı, üretim hatları kurmayı düşünüyor. Ankete katılanların %40.5 ARGE faaliyetlerine ilave bütçe ayırmayı da planlıyor (ek laboratuvar, eleman artırımı, yeni ekipman gibi). Son ankette yurtiçi yatırımlara ağırlık verme eğilimlerinde artış var, bu eğilim geçtiğimiz üç ayda %7 yükselmiş.

Global M&A olanaklarını değerlendirmek isteyenler hala önemli bir gurup. Geçen ankette M&A yapmak istediğini söyleyenlerin %80’i bu emellerinde vaz geçmiş değil. Toplamdaki oran %34.5.

Araştırmada göze çarpan bir nokta girişimci sermayesine para yatırmayı düşünen CEO azlığı. Toplamın %2 civarındalar.

Çalışan nüfusun %88inin maaşlı eleman yani memur olduğu bir ülkede bu duruma çok da şaşırmamak gerek. Şirketler girişim sermayesi yatırımı yapmak istese de girişimci bulacakları şüpheli. Memleketin DNA’sı müsait değil buna. Girişimcilere iyi gözle bakılmıyor Japonya’da. Kız bile vermezler bence. Gir bi şirkete, çalış ya da çalışıyormuş gibi görün, al maaşını, evlen aile kur, ev al borç yap sonra da emekli ol. Bu herkesin bildiği rutinin cazibesine kapılamayanlar ya delidir ya da başka bir şey diye düşünüyorlar herhalde.

Tekrardan atıl nakitin kullanılmasına dönelim. Japonya elinde avucunda ne varsa Türkiye gibi yeni pazarlara yatırım yapmak yerine iç piyasaya sermaye akışını hızlandırabilir. Bu durum da uzun vadede Yen değer kaybederse Japonya açısından verimli bir karar olur. Ama Yen tekrardan güçlenmeye başlarsa atıl kapasite ellerinde patlar.

Türkiye bu yatırımları artan oranlarla kendine çekmeli. Yoksa sermayelerini uzun vadede verimsiz yatırımlara kanalize edecekler. Ama Türkiye Japonya’ya hem kültürel hem de coğrafi olarak çok uzak. Bugüne kadar Türkiye pazarı Japonlar için önemli olamadı.

İki ülke arasındaki ticaret utanç verici bir düzeyde düşük. Toplam hacim 3.1 milyar dolar civarında. Bunun sadece 370 milyon doları Türkiye’nin ihracatı. Hiç bir şey satamıyoruz Japonya’ya. O kadar garibanız yani. En iddialı olduğumuz gıda ve tekstilde bile iyi bir hacim yaratamadık. Türk ürünleri yok. Bu nedele marka olamadık. Türk malı nedir, Türk kimdir bilmiyorlar. Kafalarında bir IŞİD imajı var. Bilmedikleri için de büyük montanlı yatırım yapmalarını beklemek gerçekçi olmaz.

Bu nedele Türkiye Japonya’ya yardım elini uzatmalı, kendini daha iyi anlatmalı. Sadece gel bize yatırım yap deyip bırakmamalı. Japonların daha fazla bilgiye daha fazla temasa ihtiyacı var. Yatırım çekmek isteniyorsa biraz da yatırım yapılmalı, emek sarfedilmeli ki onlar da gelsinler. Japon gelsin isteniyorsa biraz da Türk gitmeli Japonya’ya.

Sinop nükleer santrali iyi bir fırsat olabilir. Bakınız bir arabada 41.000 parça bulunur. Bir nükleer santralde ise 500.000’den fazla parça olduğunu okumuştum bir yerde. Bu şu demek, araba zaten Toyota tarafından üretiliyor. Şimdi bir de bir sürü Japon firması dolaylı olarak nükleer santral vasıtası ile Türkiye’yi tanıyacak.

Ama yetmez. Hiç Türk firması yok Japonya’da. Bir THY ofisi var onun dışında yokuz. Oysa büyük şirketlerimizin temsilcilikleri olmalı. Buradaki elemanları sabah akşam şirket şirket gezip kartvizitlerini bırakmalı, kendilerini tanıtmalı. Bu yolla bir farkındalık yaratabilirdik. Hiç böyle bir girişim olmadı. Japonlar Türkiye’yi Türklerden öğrenmedi, kendileri çalıştı. Öyle olunca da insiyatif hep onlarda kaldı.

Bakalım bu döngü değişecek mi?