Tıklayın yazılar posta kutunuza gelsin(üyelik bilgileri gizli tutulur). Günün fotoğrafı yazının sonunda.

Bugün Nikkei gazetesi son aşamaya gelen Sinop nükleer güç santrali (NGS) inşaatını Japonya’nın dört büyük müteahhitlik firmaları arasında olan Taisei ve Obayashi Kumi’nin yapacağını yazdı. Kurulacak ortaklığa (JV) Fransız Bouygues’le beraber 2 veya üç Türk firması daha katılacak.

Taisei ve Obayashi’nin Sinop’un inşaasında görev alacağı konusunda 10 aydır aktif spekülasyon yapılıyordu. En sonunda müzakereler sonuçlandı demek ki haber basına sızdırıldı. Taisei, Marmaray projesinin de ana müteahhididir.

Ortaklığa katılacak Türk firmalarının adı henüz açıklanmadı ama enerji santralleri konusunda Türkiye’nin Gama, Enka gibi dünya çapında ünlü firmaları var. Bunlardan birisi mutlaka girmeli. Ayrıca Rönesans İnşaat, veya yakın zamanda Mitsubishi ile sermaye ortaklığı açıklayan Çalık gurubundan da katılım olabilir.

Burada bir parantez açıp Japon ve Türk müteahhitleri hakkında fazla bilinmeyen bir iki detay hakkında bilgi vermek isterim.

1. Japon firmaları yerel pazarda güçlenmişlerdir, Türk firmaları yurt dışında iş alarak palazlanmıştır.

Japonya’da dev bir inşaat sektörü var. İnşaat yatırımları 1972de ekonominin %25’ni kapsıyordu. Yani Japonya inşaat ve gayri menkul sektörü kanalı ile kalkındı. Bugün de sektörün GDP’deki payı (Gayri Safi Milli Hasılat)%10.5 kadar. Türkiye’de ise müteahhitlerimiz yurt dışında iş alarak büyüdüler çünkü yurt içinde yakın zamana kadar büyük projeler yoktu.

2. Japon firmaları genelden yerele dev bir yapılanma içindedir. Türkiye’de ise hala kurumsallaşma ve örgütleşme bir kaç firma dışında gelişemedi.

Yerel piyasanın güçlü olması nedeni ile Japon müteahhitleri ülke sathında ve tüm yan sektörlerde örgütlendiler. Devlet de yardım etti. Mesela sektörün yakın zamana kadar lideri kabul edilen Kajima İnşaat bir “milli proje”dir. Bugün onun yerini başbakan Abe’ye yakınlığı ile bilinen Taisei aldı.

Japonya’da sektörü besleyen endüstriyel yatırımlar ve devlet yatırımları oldu. Kamu yatırımlarında para, merkezi hükümetten belediyelere, oradan da kooperatifler kanalı ile yerel firmalara aktı. Bu nedenle inşaat işi her zaman ekonomiyi canlandıran bir itici güç oldu. Türkiye’de ise yapılacak büyük projelerin olmaması nedeni ile firmalar yurtdışı işleri ile büyüdüler, yurt içinde yakın zamana kadar örgütlenmede cılız kaldılar.

3. Japon firmaları uzmanlaştı, Türk firmaları taşeronluktan uzmanlığa terfi etme yolunda.

Güçlü iç pazarın bir etkisi de Japon firmalarının tüm teknik sorunlara kendilerince çözüm getirmeleri, taşeronluk yapmamaları oldu. Yurd dışından rekabet engellendi. Bu sayede en tepede beş tane dev firma (Kajima, Taisei, Shimizu, Maeda, Takenaka) onların altında da gene büyük bir dizi firma kendi uzmanlık alanlarını oluşturdular.

Türkiye’de aslında benzer bir yol izledi ama cılız iç piyasa yüzünden uzun yıllar taşeronluk seviyesinde kaldı, kalfalık yaptı. Bugün bizim Gama, Enka gibi Japon JGC, Chiyoda, Toyo Engineering firmaları ile teknoloji seviyesinde de yarışabilecek firmalarımız var.

4. Türk firmaları 2000li yıllarda sonra hızla büyüdü, Japon firmaları ise daraldı. 

Japon inşaat sanayi 2000’den sonra acılı ve kanlı bir yeniden yapılanma ve daralma sürecine girdi. Bir sürü firma iflas etti. Etmeyenler birleşti. 1999’da 600.100 firma vardı. 2013 sonunda 470.000 firma kaldı. Sektörün GDP’deki payı 2010 yılında %8.7’ye kadar geriledi ki dip noktadır. Karlılık oranları da geriledi. Bir zamanlar %4 net karla çalışırlardı şimdi %2’lerde.

Türk firmaları ise 2000’li yıllarda altın çağını yaşamaya başladı. Ne gariptir ki bu durumda bile GDP’deki payı %7.5ları fazla geçmemesine karşın eleştirildi.

5. Türk firmaları Japon firmalarına göre uluslararası piyasada çok daha hızlı büyüdü ve hacim olarak onları yakaladı. 

ENR (Engineering News Record)’un sağladığı verilere göre Japon firmaları 2013 yılında global piyasalarda 22 milyar Dolarlık iş aldı. Türk müteahhitlerinin uluslararası iş hacmi ise 20.4 milyar dolar. Japon inşaat sektörünün 466 milyar dolar olduğunu düşünürsek (Türk inşaat sektörünün yaklaşık 8 katı), uluslararası projelerin toplam sektörün Japonya’da %4, Türkiye’de ise %32’sine karşılık geldiğini görebiliriz. Yani Türkler daha global.

Ancak asıl gelişmeyi son 15 yıldaki oranlara bakınca görüyoruz. Türk firmalarının uluslararası piyasalarda kazandıkları kontratların bedeli 2004 yılında 2 milyar Dolar iken bu rakam 2013’de 10 kat artarak 21 milyar Dolar oldu. Bu süre içinde global müteahhitlik pazarı 167.5 milyar Dolar’dan 544 milyar Dolar’a genişledi.

Ama aynı süre içinde Japon firmaları global paylarını 14.5 milyar Dolar’dan 22 milyar Dolar’a çıkardılar. Yani Türk müteahhitler Japon meslektaşlarına göre uluslararası piyasalarda daha atak ve becerikli.

Türk firmaları işlem hacmini 2 milyardan 21 milyara çıkarırken Japon firmaları 14.5 milyardan ancak 22 milyar dolara çıktı.

Ancak bu resime bakarak müteahhitlerimizin başarıları hakkında çok da sevinmeyelim. Japonya o 22 milyar Dolar’lık iş hacmini 14 firma ile gerçekleştirdi. Uzmanlık alanları var, taşeron değiller. Marka oldular. Türkiye ise 21 milyar Dolar’ı 42 firma ile yaptı. Yani hala taşeronuz.

Büyük projeler bizim de yeni teknolojileri geliştirmemize yardım ediyor ve önemli tecrübeler kazanıyoruz. Bunun doğal sonucu ileriki projelerde gittikçe artan yerli payı olacaktır. Yani işin kaymağı artan oranlarda Türklere kalacak ki bu da iyi bir şey.

Günün Fotoğrafı- Rugby yapan çocuklar ve Roller Blade Dede（20 Haziran 2015)

Güzel bir Cumartesi günü, Tama Nehri kıyısındaki spor alanları dolmuş, çocuklar ve yetişkinler beyzbol ve futbol ağırlıklı müsabakalar, antrenmanlar yapıyorlar. Gözüme küçük çocuklardan oluşan bir rugby grubu çarpıyor. Yerel belediyenin ekibiymiş. Koçları bağırıyor “muhallebi çocukları, ne yediniz sabah? saldırın, sağınız solunuz kanasa da yüzünüz gözünüz ter içinde kalsa da karşınızdaki rakiptir, saldıracaksınız, rugby bu böyle oynanır, hadi hadi”. Ufaklıklar birbirleri üzerine atlayarak koçlarının gözüne girmeye çalışıyorlardı.

Rugby antremanı yapan ufaklıklar

Biraz ileride ise başka guruplar var. Aradaki yollarda bisiklete binenler, paten kayanlar göze çarpıyor. Bir amca var, roller blade denilen üçlü patenleri geçirmiş keyfine bakıyordu.

Patenci dede