Burayı tıklayın Japonya Bülteni dogrudan posta kutunuza gelsin

Japon Nikkei gazetesine dün yazdığına göre Türkiye ve Japonya başbakanları, 7 Ocak günü Tokyo’da yapacakları ikili görüşmenin ardından ekonomik işbirliği anlaşması (EPA) müzakerelerinin 2014 ilkbaharında başlaması konusunda görüş birliğine vardıklarını açıklayacaklar.

Ticari ilişkilerin gelişmesi yolunda atılan en önemli adım olan EPA konusu Japon başbakan Abe’nin Mayıs ayında yaptığı Türkiye ziyaretinde ivme kazanmış, iki ülke bürokratlarının Temmuz ayında hazırladığı tavsiye raporu ile de müzakere yolunda önemli bir eşik aşılmıştı. 29 Ekim’de Marmaray açılışı için İstanbul’a gelen Japon başbakanı Abe  6 ay içinde ikinci kez yaptığı Türkiye ziyareti ile dikkatleri üzerine çekerken Ocak ayı başına 6-8 Ocak’da bu kez başbakan Erdoğan Tokyo’ya 2 günlük bir resmi ziyaret yapıyor ve Japonya ile Türkiye arasında yeni bir dönemi resmen açıyor.

Başbakan Erdoğan, Japonya başbakanı Abe ile (Mayıs 2013)

Ticari denge Türkiye’nin aleyhine

Japonya ile olan ticaretimiz 2012 yılında 4.1 milyar dolar civarında. Bunun 3.6 milyar doları ithalat. Çoğunluğunu otomotiv, gemicilik ile inşaat makinları sanayisinde kullanılan ürünler oluşturuyor. Buna karşılık Japonya bizden gıda ağırlıklı olarak sadece 570 milyon dolarlık mal almış. Yani büyük bir ticari açığımız var. Ortada denge felan yok. Dengesiz bir ilişki. Japonlar satıyor, biz alıyoruz. Biz satınca Japonlar almıyor. Oysa Japonya’ya olan ihracatımızı artırabilir, Japonları mal üretmek için Türkiye’ye çekebiliriz. EPA’nın Japon yatırımlarını artırmasını, bozuk ticari dengeyi düzeltmesini bekliyoruz.

Türkiye özellikle Japon direkt yatırımlarını çekmek istiyor. Bu yolla ithalatı azaltıp ihracatı artırmayı hedefliyor. Ancak Japonlar Türkiye’de çok aktif değiller. Japon para birimi Yen’in değer kazandığı 2011-2012 yıllarında Japon şirketleri yurt dışında M&A, yani şirket satın almak yolu ile, toplam 150 milyar dolara yakın para harcadılar. Miktarı tekrardan yazıyorum: 150 milyar dolar! 2011 yılında yaklaşık 73, 2012 yılında ise yaklaşık 85 milyar dolar şirket alış-verişi yaptılar.

Bu sene ise Japon para birimi değer kaybettiği için yapılan M&A’lerde ciddi bir düşüş var. Bu hafta itibarı ile 42 milyar dolar civarında. Türkiye 2011 ve 2012 yıllarındaki bu büyük yatırım furyasından hemen hemen hiç pay alamadı. Daikin-Aifel birleşmesi 260 milyon dolar ile en büyük Japon yatırım oldu. Nitto Denko-Bento, Nisshin hatırladıklarım ama bunlar ciddi rakamlar değil. Ayrıca, M&A dışında da direkt fabrika kurma, kapasite artırma, varlık satın alma yolu ile ciddi miktarda bir Japon sermayesi ABD, Avrupa, Asya ve Çin’e aktı. Türkiye’ye bir şey gelmedi.

2013’de kıpırdanma var ama

Bu sene bir kıpırdanma var. Mayıs ayında imzalanan Sinop nükleer santral anlaşmasından sonra Türkiye’ye ilgi arttı. Sumitomo Rubber Çankırı’da 500 milyon dolarlık bir lastik fabrikası kuruyor, Bridgestone 300 milyon dolarlık bir kapasite artırımına gidiyor, Panasonic büyük bir yeniden yapılanmanın ortasındayken hiç beklenmedik bir anda Türkiye’den Viko Elektriği 460 milyon dolara satın aldı, ki bu işlem Japonya’da yankı uyandırdı, miktar çok daha düşük ama Ajinomoto Kukre Gıda’nın %50sini 30 milyon dolara satın aldı. Tat Tohum Kagome’ye satıldı.

Gene de Japon sermayesinin global faaliyeti arasında Türkiye’ye gelen miktar çok düşük. EPA bunu değiştirebilir. Türkiye’de yatırım yapmayı cazip hale getirebilir. Yen hızla değer kaybettiği için M&A ve yatırım treninin önemli bölümü kaçtı, belki EPA yıllık 30-40 milyar dolar arasına düşecek olan direkt M&A yatırımının bir kısmının Türkiye’ye gelmesini kolaylaştırabilir.

Ancak Japonya’nın gözü ve önceliği hala ABD, Hindistan, Asya ve biraz da Afrika’da. Mesela Kemal Kükre’nin %50sini alan Ajinomoto global stratejisini Afrika, ABD, Asya (hindistan) üzerine kuruyor. Hindistan 2012 yılında 1.24 milyar nüfusla dünya ikincisi, Nijerya 170 milyonla 7inci. 2050 yılında Hindistan 1.6 milyar ile dünyanın en kalabalık ülkesi olacak, Nijerya ise 440 milyon ile 3üncü sıraya yerleşecek. Sırf nüfus kalabalığı açısından bakıldığına öncelik her zaman başka yerlerde olacaktır.