Not: Yazının orta kısmına, NGO çalışması hakkında daha detaylı bilgi veren paragraf ekledim (2 Ağustos 2013)

Fukushima Nükleer Güç Santralindeki reaktörler radyoaktif sızıntı yapmaya devam ediyor. Santralin işletmecisi Tokyo Elektrik Enerji Şirketi (Tokyo Electric Power Company, yani TEPCO) sorunu kontrol altına alabilmiş değil, konu hakkında yeterli bilgi vermiyor, hatta gizlemeye çalışıyor.

Santral kontrol altında ama kalıcı çözüm henüz yok

11 Mart 2011 depreminde zarar gören ve Çernobil seviyesindeki bir nükleer felakete sebep olan Fukushima’da durum hala tamamen kontrol altına alınmış değil. Tesisteki yüksek radyoaktivite oranından dolayı santralin her yanında ulaşmak mümkün olmuyor. Durum, deyim yerinde ise taşıma su ile değirmen döndürmeye benziyor.

Bugün Reuters’da santraldeki kritik durumu açıklayan bir analiz çıktı. Reaktörlerden birinin merkez bölümünde soğutma sistemlerini devreye sokamıyorlar ve burada aktif reaksiyon içine girmiş nükleer yakıt var. 2.5 yıldır günde 400 ton taşıma su ile nükleer yakıtın bulunduğu havuzun su seviyesini yükselterek soğutuyorlar. Radyoaktif hale gelmiş kirli suyu depolara ve artıma tesislerine taşınıyor sonra tekrardan reaktöre geri pompalanıyor (grafik). Suyu bazen koyacak yer bulamadılar, şimdi de bu tanklarda sızmalar oluyormuş.

Nereye sızıyor bu su?

Yer altına, oradan da belki su kaynaklarına ve hatta denize, akarsulara. Tam bir kabus.

Aylarca inkar ettiler, yalan söylediler, sızma yok dediler. Sonra 22 Temmuz’da santralden denize radyoaktif kirlenmiş suyun sızdığını kabul ettiler.

Ama önceden beri sızma olduğundan şüpeleniliyordu. Bölgede çıkan balıkta radyoaktif kirlenme bulunmuştu. Denize sızmıyorsa nereden geldi bu madde?

Tarihin en büyük nükleer felaketine sebep oldu TEPCO.  Beceriksizliğini ve hatalarını yalanla örtmeye çalışıtı. Kaza oldu. Hata yaptılar. Eksiklerini kabul edip, yardım istemek yerine kol kırılsın yen içinde kalsın demeyi tercih edip tüm ülkenin ve hatta dünyanın güvenliğini tehlikeye attılar. Sonra gelişmeleri örtbas etmeye çalıştılar. Ya ders almadılar ve hala kamuoyundan gerçekleri saklamaya çalışıyorlar, ya da olan bitenden haberleri yok, durumu kontrol edemiyorlar.

TEPCO bir ara Türkiye’de yapılacak nükleer santralin işletmesine de talip olmuştu. Nükleer kazadan sonra ihaleden çekildi.

Olimpiyatları etkileyebilir

Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin (IOC) 2020 olimpiyatlarına ev sahipliği yapacak aday şehri seçmesine 40 günden az bir süre kaldı.

Tokyo en güçlü aday. Mayıs ayında Istanbul bir atak yapıp şansını artırmıştı ama şimdilerde Tokyo’nun bir hayli gerisine düştü.

Tokyo’nun en büyük kozu güvenli, konforlu ve altyapısı mükemmel bir metropol olması. Yarışmacılar kendilerini her an emin hissedebilirler, bir yerden bir yere gitmek trafık sıkışıklığı gibi sorunlardan dolayı azap haline gelmez. Bu noktaları vurguluyorlar.

Nasıl güvenli Tokyo? Burnunun dibindeki Fukushima kaynıyor. Hemen güneyinde nükleer santraller var. Bir deprem daha olsa ve onlarda da benzer kazalar ortaya çıksa ne yaparlar?

Bir ay kadar önce posta kutuma “Citizen Group for Measuring Radioactive Environment of the Facilities for Tokyo Olympics 2020” (çevirisi – 2020 Tokyo Olimpiyatları Tesislerindeki Radyoaktiviteyi Ölçen Gönüllüler Topluluğu) tarafından hazırlanmış bir rapor bırakılmıştı. Bu arkadaşlar 2020 Olimpiyatlarının Tokyo’da yapılmasına karşılar. Bu iş için harcanacak olan paranın nükleer kazalara karşı alınacak tedbirlere ve kaza sonuçlarının iyileştirilmesinde kullananılmasını istiyorlar. Ayrıca Tokyo’nun radyoaktif kirlenme altında olduğunu iddia ediyorlar.  Fukushima’daki kazadan sonra olimpiyat oyunlarının yapılacağı tesislerideki radyoaktif kirlenme oranlarını ölçüp tablolarla ortaya koymuşlar. Bu rakkamlar doğru ise bir Tokyo’lu olarak ben ve ailem de ciddi risk altındayız. İlgimi çekmişti ama fazla üstünde durmamıştım çünkü ölçümlerde hata yapma olasılığı var. Marjinal bir çalışma diye düşünmüştüm.

Ama bir argümanları var ki doğru. Japonya’da Tokyo’yu da içine alan orta-güney bölgesinde her an çok büyük bir deprem olabilir. Tokaido depremi diye beklenilen bu deprem bir çok nükleer santralde benzer kazalara yol açabilir.

Mayıs ayında da Tokyo Olimpiyat Komitesi başkanı Takeda’nın sunumuna katıldım. Kendisine olası bir Tokai depreminin gerçekleşmesi durumunda nasıl bir plan olduğu sorulduğunda hırçınlaşmış, sinirlenmişti. “Ne ilgisi var, Tokyo’daki binaların deprem standardları çok yüksektir, tüm sporcular burada emindir” anlamına gelen cevaplar vermiş, ama asıl sorulmak istenen konuya ilişmemişti.

Bir deprem daha olursa ne olacak?

Tokyo bölgesinde büyük bir deprem hala bekleniyor. Önümüzdeki 7 yıl içinde de olabilir. Dibimizde Hamaoka nükleer santralı var. Fay hattına çok yakın. Beklendiği gibi büyük Tokai depremi gerçekleşirse bu santralin de bir felakete sebep olması olasılık dahilinde.

Şu anda kapalı bu santralı başbakan Abe açmayı düşünüyor. Farzedelim ki santral çalışmaya başladı, ve beklenen deprem de oldu. Ondan sonra ne olacak? Tokyo büyük bir risk altına girmez mi? Sadece depremin yarattığı hasardan bahsetmiyoruz. Fukushima benzeri bir nükleer kazanın olma olasılığından bahsediyoruz.

Olimpiyat komitesi başkanı “depremler her yerde olabilir bizim deprem yönetmeliğimiz çok mükemmel” diyor. Ama sorun depremin olup olmaması değil ki. Deprem olduğu zaman hemen yanıbaşında konuşlanmış ve aktif fay hattına yakın santralin durumunun ne olacağı. Bu sorunun yanıtı yok. Sorulunca sinirleniyorlar. Sanki düşünülsün istemiyorlar.

TEPCO yeteneksiz ve gerçekleri halktan gizleyen bir işletme olduğunu gösterdi. Tokyo ise ciddi bir risk ile karşı karşıya kalma olasılığı olmasına rağmen bu konuyu tartışmak hatta gündeme getirmek istemiyor sanki.