Japonya’da elektrik dağıtım şirketleri, geçen yaz değiştirilen Yenilenebilir Enerji Kanununa göre 1 Temmuz 2012　tarihinden itibaren temiz ve yenilenebilir enerji kaynakları (rüzgar, güneş, jeotermal) ile üretilen elektriğin tamamını　satın almak zorundalar. Satın alma fiyatını tayin eden yönetmeliğin önemli aşamalarından biri METI (sanayi ve　ekonomi　bakanlığı) bünyesinde oluşturulan komite idi. Bu panel geçen hafta çalışmalarını tamamladı. Güneş enerjisi ile　üretilen elektriğin geri alim fiyatı bireyler için kilovat saat başı 42 yen (52 cent) işyerleri içinse kilovat saat başı 40　yen (49 cent) olarak bakanlığa tavsiye etti. Rüzgar geri alım fiyat aralığı ise kilovat saat başı 23.1 Yen ile 57.75 Yen arası　olarak belirlendi. Bir ay boyunca bu öneri tartışmaya ve yoruma açılacak. Mayıs ayı ortalarında ise Bakan Edano　son sözü söyleyecek.

Bireyler için şu anda geçerli sistem korundu, yatırımcılara teşvik verildi

Fiyatlamada baz alınan unsurlar sunlar: Konutlar için mevcut 42 yen’lik tarife aynen korunuyor. Güneş enerjisi　santralleri (GES) kurmak ve işletmek isteyen yatırımcılar için ise yatırımlarının karşılığı olarak  yüzde 100% özkaynak　bazında 20 yılda %6 geri dönüm faizi kazanılacak biçimde hesap yapılmış. GES olabilme sınırı ise yok. Her isteyen bu işe　girebilir. Bu teşvik sisteminin aylık 7000 Yen elektrik faturası ödeyen bir aileye getireceği yük 120 yen.

Kanun geçen sene meclisten geçtikten bu yana bir çok firma GES kurmak istediklerini ilan etmişti. Bunlar arasında en atak　ve iddialı olanı mobil telefon şirketi Softbank. En büyüğü Hokkaido’da olmak üzere (340 mega watt) yaklasik 400　MWlık GES yatırımları açıkladı.

GES’ler risksiz yatırım

Yötemelik geri alım fiyatlarını güneşte 40 yen, rüzgarda da 23.1 ila 57 arası olarak çıkarsa Japonya’daki yenilenebilir　enerji yatırımlarında ve kurulu kapasitede bir patlama olabilir. GES risksiz yatirim, işletim masrafı da yok. Kur tesisi,　sonra git dağıtım  şirketine daya faturayı al paranı. Ben de yapabilirim, hatta evimin çatısında boş olan yerimi yatırımcı　şirketlere kiraya verebilirim (Tokyo yakınlarındaki bir ilçe bu yolla– konutlardaki kullanılmayan alanlara güneş paneli　yerleştirme yolu ile- 2GWlık GES kurmayı düşünüyor). Temiz is. Riski olmayana bir yatırım borçlanma yolu ile mali　kaldıraç da kaldırır. Atıl gayri menkulu olan herkes %700 veya 800 borçla tesis kurup yüksek karlılık oranını　yakalayabilir.

Japonya kısa sürede 20 gigawatt ı yakalayabilir

1 Temmuz’dan sonra güneş enerji sistemlerine güçlü bir talep gelebilir. Hali hazırda yılda 1-1.2 GWlik bir konut talebi var.　Buna ilaveten 1 GW GES talebi gelir diye bekleniyor. Yani toplam 2.2 giga watt. Bunun artısı olur ama eksisi olmaz, ilk başta çok talep gelebilir çünkü geri alım tarifesi her yıl yeniden ayarlanacak.

Japonya’da bugüne kadar toplam 4.5-5 giga wattlık bir güneş enerjisi kapasitesi kurulmuş. Yil sonuna kadar 6 giga watt’a çıkabilir. Ondan sonra nasıl bir gelişme izler? Bence Almanya gibi bir gelişme izleyebilir, özellikle eğer yurtdışında panel girerse. Girmezse kurulu panel üretim kapasitesi kadar bir talep gelir, yani 4-5GW kadar. Bu ne demek? 3 yıl içinde Japonya 20GWa çok yaklaşabilir demek. Bakalım göreceğiz.

GES’ler için en ciddi engel şebekeye bağlanatısı olan geniş arazinin sınırlı olması. Ama Japonya bu soruna hiç beklenmedik bir şekilde çözüm de bulabilir. Otopark sorununda olduğu gibi girişimciler şehir içlerinde ve kırsal kesimde atıl kalan arazıleri yeniden ekonomiye sokabilir.

Evlere sistem kilo wat başına 500,000 Yen ile kuruluyor. Konut basina ortalama 4.43 KW kurulmuş son üç ayda. Yani sistem basina 2.2 milyon Yen (27,000 Dolar, veya 50,000 YTL). Yamada Denki adındaki magazalar zinciri, sistemi 350,000 Yen’e de kurabiliyor. Maliyeti düşürüp geri ödemeyi 6 yıla çekiyor.

Diğer ülkelerde sistem fiyatlar daha düşük. Mesela Fransa’da 1 kilovat kapasite yaklaşık 200,000 Yen’e kurulabiliyormuş. Neden bu kadar farklı? Kullanılan malzeme, garanti, şirketlerin güvenilirliği gib sebepler var ardında.

 Türkiye GES’i teşvik edebilir mi?

Türkiye deki geri alım fiyatı kilovat saat başına 13.5 cent olarak belirlendi. Bu fiyat oluşturulurken herhalde Almanya’daki son durum ile panel ve sistem fiyatları göz önüne alındı. Bu fiyatla GES yatırımı teşvik edilebilir mi? Akkuyu nükleer santralinde üretilecek elektriğin alım garantili fiyati 12.35 cent. Nükleer enerjinin ucuza elektrik ürettiğini düşünürsek 13.35 cent’lik GES geri alım fiyati düşük gözüküyor. Bu fiyat ucuz ve kalitesiz yatırımlari tetikleyebilir. Türkiye’yi verimsiz veya zehirli maddelerden yapılmış panel mezarlığı haline sokabilir. Bu risk nasıl kontrol edilecek ?