Döviz kurları ve Japon şirketleri- Nedir bu işin aslı

Japonya ihracat yolu ile kalkındı. Sony, Panasonic, Toyota gibi tüm dünyaya mal satan dev şirketleri var. Japon para birimi Yen değerlenince hisse senetleri düşüyor, döviz piyasasında Japon Yeni ucuzlayınca hisse senetleri yükseliyor. Bu dalgalanmaların ne kadarı spekülatif? Kurlar şirket bilançolarını nasıl etkiliyor?

Pek çok şirket döviz hareketlerini göz önüne alır

Japonlar bütçe hazırlarken tahmini bir bir döviz seviyesi belirler. Mesela Toyota, Japon Yeni Dolara karşı ortalama 90 civarında seyir ederse  (1 Dolar =90 Yen) toplam 9 milyon araba satabilirim der. Ona göre gelir ve kar bütçesini yapar, bu bütçe de Toyota’nın bilanço tahminlerine girer.

Döviz kurları oynadıkça bu tahminlerden sapmalar olacaktır. Fakat mühim olan Japon Yeninin düne veya geçen aya göre ne yaptığı değil, şirketin varsaydığı seviyelere göre nerede olduğudur.

Döviz hareketlerinin etkisi hesaplanabilir

Çoğu şirket kurdaki 1 birimlik oynamanın faaliyet gelirlerini nasıl etkilediğini açıklar. Mesela “yen dolar karşısında 1 Yen değer kaybederse faaliyet gelirlerimizde 10 milar Yen artış olur” gibisinden bir açıklama yaparlar. Bu bilgiler web sayfalarından veya bilanço rakkamlarından bulunur.

Ancak burada da ortalamaya bakılır. Müesseseleri anlık döviz kuru değil ortalama kur etkiler. Mesela Yen dolara karşı son üç ayda %10 deger kaybetti ama o dönemin ortalamasına göre değer kaybı aslında %5 gibi.

Bütçe yaparken şirketlerin piyasadaki kur seviyelerinden çok fazla uzaklaştıklarını görmedim. Yaygın olarak kullanılan bir yöntem son 1 ayın ortalamasını almaktır. Mesela Yen Dolara karşı bugün (22 Ocak 2013) 89.43den işlem görüyor. Son bir ayın ortalaması ise  88.17. Bu durumda bugün bilanço kapatan bir şirket büyük olasılıkla 88-90 arasını önümüzdeki dönem için baz alacaktır.

Bu yatırımcılara verilen rakkam. Bir de yöneticilerin gönlünde yatan aslanlar var.

Piyasada döviz hareket edince hisse senetleri dalgalanıyor. Yatırımcının bakması gereken şirketin varsayımına göre ortalama nerede oldugumuzdur.

Bilanço dönem sonlarına dikkat

Bir diğer önemli nokta da, bilanço dönemlerinin sonunda eğer, şu anda olduğu gibi, döviz büyük bir oynama yapıyorsa bu oynamanın bir sonraki dönemin bütçe tahminlerine nasıl bir etki yapacağıdır. Bugünlerde şahit olduğumuz hızlı hisse senedi artışlarının ardında gelecek döneme yönelik beklentiler var.

Mesela son bir ayın Yen/Dolar ortalaması 88.17. Şu andaki seviye 90.4. Eğer Mart sonuna kadar 100 civaına gider de ortalama seviye 96-97 civarında gerçekleşirse bütçeler 96 üzerinden yapılır. Mesela 1 Yen devalüasyonda faaliyet gelirleri 10 milyar artıyorsa Toyota’nın bu sene için varsaydığı 79 Yen seviyesine göre 17 Yenlik bir devalüasyon gelecek seneki faaliyet gelirlerini 170 milyar artıracaktır.Bu  %21lik bir kazanç artışına karşılık gelir. Hisse başına etkisini de Fiyat Kazanç oranından bulunabilir (önemli not: bu sadece bir misaldir piyasadaki durumu göstermez)

Nereye mal satıyor, nerede mal üretiyor